امروز: پنجشنبه 9 فروردین 1403
دسته بندی محصولات
بخش همکاران
دسته بندی صفحات
بلوک کد اختصاصی

تحقیق قنات

تحقیق قنات دسته: جغرافیا
بازدید: 2 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 301 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 54

مجموعه ای از چند میله و یک کوره (یا کوره های) زیر زمینی که با شیبی کمتر از شیب سطح زمین، آب موجود در لایه (یا لا یه های) آبدار مناطق مرتفع زمین یا رودخانه ها یا مردابها و برکه ها رابه کمک نیروی ثقل و بدون کاربرد نیروی کشش و هیچ نوع انرژی الکتریکی یا حرارتی با جریان طبیعی جمع آوری میکند و به نقاط پست تر می رساند

قیمت فایل فقط 23,400 تومان

خرید

مقدمه

تازه واردی کهج قدم به فلات ایران ، به مراکش و یاواحه های صحرا(شمال آفریقا) می گذارد با ردیفی از دهانه ها مواجه می شود که مناطق خشک کوهپایه ها را طی می کنند تا به نقطه ای سبز و خرم که همیشه یک روستا و گاه یک شهر است برسند. اگر کنجکاوی به خرج دهد و به بررسی ادامه دهد درخواهد یافت که این سوراخها ، دهانه چاههایی است که سطح زمین را به دهلیزهای زیرزمینی که آب را به روستا می برد و در سطح زمین جاری می سازد ، متصل می کند.

تعریف قنات

مجموعه ای از چند میله و یک کوره (یا کوره های) زیر زمینی که با شیبی کمتر از شیب سطح زمین، آب موجود در لایه (یا لا یه های) آبدار مناطق مرتفع زمین یا رودخانه ها یا مردابها و برکه ها رابه کمک نیروی ثقل و بدون کاربرد نیروی کشش و هیچ نوع انرژی الکتریکی یا حرارتی با جریان طبیعی جمع آوری میکند و به نقاط پست تر می رساند.به عبارت دیگر ،قنات را می توان نوعی زهکش زیر زمینی دانست که آب جمع آوری شده توسط این زهکش به سطح زمین آورده می شود و به مصرف آبیاری یا شرب می رسد.چاههای نیمه عمیق با کوره های شعاعی (کوره های شعاعی در چاهای نیمه عمیق معادل دستکها در قنوات است)،حالت خاصی از یک قنات بدون خشکه کار است،زیرا موتور پمپ کار خشکه کار را انجام می دهد.

تاریخچه

طبق نظر هانری گوبلو قنات در حدود 800 ق.م در شمال غربی ایران در مرکز ترکیه فعلی توسط معدنچیان برای استخراج آب معادن حفر گردید . این تکنیک کم کم مورد استفاده کشاورزان واقع شد و به سراسر فلات ایران گسترش یافت.در حدود 525 ق.م توسط ایرانیان به عمان و مسقط و شبه جزیره عربستان منتقل شد.حدود 500 ق.م توسط لشکرکشیهای ایرانیان این فن در مصر رواج یافت . با گسترش اسلام ، شمال آفریقا با قنات آشنا شد و قنات یافوگا در حدود 750 میلادی توسط مسلمین در شهر مادرید پایتخت اسپانیا دایر گردید. در سال 1520 اسپانیاییهاحفر قنات را در مکزیک آغاز کردند و از آنجا این تکنیک به لس آنجلس برده شد. در سال 1540 شهر پیکا در شیلی صاحب قنات گردید. گسترش قنات در شرق نیز قدمت طولانی دارد.

در بعضی از منابع اشکال متنوعی از قنات ترسیم شده است،گرچه نویسندگان این منابع در اصول و در به تصویر کشیدن مکانیسم قنات با هم توافق دارند،ولی در نام گذاری و تشریح اجزای آن سلیقه های گوناگونی را عرضه کرده اند.برش طولی یک قنات را در شکل زیر مشاهده می کنیم.این تصویر با استفاده از اشکال منابع فوق الذکر و تلفیق آنها با همدیگر به وجود آمده است.

قنات درگستره تاریخ

پژوهشگران بهاتفاق معتقدند كه بهرهبرداری از قنات ابتدا در ایرانصورت گرفته و در دورهی هخامنشی توسط ایرانیان به عمان، یمن و شاخ آفریقا نیز راهیافت سپس مسلمانان آن را به اسپانیا بردند. مهمترین و قدیمیترین كاریزها در ایران،افغانستان و تاجیكستان وجود دارد. در حال حاضر در ٣٤ كشور جهان قنات وجود دارد ولیچهلهزار قنات فعال موجود در ایران چند برابر بیشتر از مجموع قناتها در سایر كشورهایجهان است. مهمترین قناتهای ایران در استانهای كویری خراسان، یزد، كرمان، مركزی وفارس وجود دارد.


قنات یا كاریز یكی از شگفتانگیزترین كارهای دستهجمعی تاریخ بشریاست كه برای رفع یكی از نیازهای مهم و حیاتی جوامع انسانی، یعنی آبرسانی به مناطقكم آب و تأمین آب شرب انسان، حیوان و زراعت و با كار گروهی و مدیریت و برنامهریزیبه وجود آمده است. این پدیدهی شگفتانگیز آبرسانی از دیرباز و از عصر آهن بهعنوانیكی از منابع تأمین آب شرب و كشاورزی در مناطقی كه با خطرات خشكسالی در فلات ایرانروبهرو بودهاند، نقش كلیدی و مؤثری در نظام اقتصادی و حیات اجتماعی كشور داشته وموجب شكوفایی اقتصاد كشاورزی و ایجاد كار و فعالیتهای متعدد شهری و روستایی و باعثآرامش مردم بوده است. به گواه تاریخ، و كشفیات باستانشناسی این فنآوری مهم ازابتكارات ویژهی ایرانیان بوده و به تدریج، به سایر مناطق جهان، از جمله منطقهیاروپای غربی، شمال آفریقا، چین و حتی به بخشهایی از آمریكای جنوبی چون شیلی راهیافته است.


تاریخ قنات در ایران بهطور مشخص، به دورهی ایران باستان و ماقبلكتابت و به عصر آهن بر میگردد. تمدن پنجهزار سالهی شهر سوخته و تمدن هكمتانه و وجودقنات در این شهر دلیل روشنی بر ساخت قنات در دورهی ماقبل هخامنشی است. یكی ازقدیمیترین اسناد مكتوب شناخته شده كه در آن به قنات اشاره شده، شرح هشتمین نبردسارگون دوم، (پادشاه آشور است كه در سده هشتم قبل از میلاد میزیسته) علیه امپراطوریاوراتور در سال ٧١٤ قبل از میلاد مسیح است (محقق فرانسوی گوبلو به كمك یك لوح بزرگمسی که با خط میخی و به زبان آكادی نوشته شده، از آن مطلع شده است. این لوح، اكنوندر موزهی لوور پاریس موجود میباشد). سارگون از كوههای زاگرس میگذرد و به ناحیهایواقع در اطراف شهر اوهلو (مرند كنونی) در حدود ٦٠ كیلومتری شمال غرب تبریز در شمالدریاچهی ارومیه میرسد. او متوجه میشود كه در این ناحیه رود وجود ندارد. معهذاناحیهای است كه با آبیاری سبز و خرم شده، اما او از این امر تعجب نمیكند برای اینكه او در دشتهایی فرمانروایی كرده كه چنین تكنیكها یا سیستمهایی از حداقل دو هزارسال پیش در آنها معمول بوده است اما آنچه كه او را شگفتزده میكند، بیاطلاعی ازمنشاء این آبها بوده است. به طور قطع، سارگون موفق شد كه قنات را ببیند. اما اینقناتها را چه كسانی ساختهاند؟ و چه كسی این تكنیك را به منطقه آورده است؟

بهاستناد كتیبهی سارگون، اورسای اول پادشاه همعصر او بوده كه اولین قنات را احداثكرده است. بنابراین فرمانروای آشور، رواج این تكنیك را كه به گفتهی او پدیدهای تازهبوده است، به اهالی اوراتور نسبت میدهد. از طرف دیگر در ناحیهی دریاچه وان (كه درآن زمان جزء خاك ایران بوده) ناظری در آغاز قرن هشتم قبل از میلاد، به وجود ٢١ رشتهقنات اشاره كرده است. در كتابی تحت عنوان «ارمنستان در گذشته و حال» نوشتهی لهمان ـمورخ ١٩٢٥، آمده است كه ابداع قنات به اوراتورها تعلق دارد و میدانیم كه اهالیاوراتور، اعقاب بلافصل ارمنیها هستند.

برابرمطالب اوستایی و مطابق شاهنامهی فردوسی هوشنگ مخترع قنات بوده است و جم یا جمشیدمخترع لباس، تبر، شمشیر، بیل و ادوات كشاورزی است میدانیم كه شاهان پیشدادی بر اساسداستانهای شفاهی تا دورهی زرتشت ادامه داشتند واین روایت ها تا زمان فردوسی در میانمردم نیز نقل میشدند این داستانهای شفاهی ریشهی هفت تا ده هزار سالهدارند.

اشغال فلات ایران از سوی مادها و پارسها با ایجاد شهرهای بزرگ و باشكوههمراه است مانند شهرهای اكباتان (همدان) و پاسارگاد پایتخت قدیمی امپراطور ماد كهاز سوی كوروش دوم بنیان گذاشته شد. همچنین تختجمشید كه داریوش اول آن را در نزدیكیپاسارگاد به وجود آورد و به صورت پایتخت هخامنشیان درآمد. شهر راگس یا راجس (ری) درچند كیلومتری شهر ری كنونی یكی از پرجمعیتترین شهرها بود. تمامی این شهرها بااستفاده از سیستم قنات توانستد آب خود را تامین كنند و به حیات خود ادامه دهند زیرادر آن زمان رودها و یا چشمههایی بیش از امروز وجود نداشته است. اما به هر حالقدیمیترین قنات ثبتشده در تاریخ به سههزار سال پیش (٣٠ قرن قبل)، برمیگردد كه درآذربایجان و ارمنستان حفر گردیده است. در پی آن، در دورهی داریوش كبیر (٤٨٦-٥٢١ ق. م) كه اوج شكوفایی و اقدامات آبیاری و حفر كاریز در سرتاسر فلات ایران به شمارمیرود. قناتهای متعددی در قلمرو فلات ایران و در عمان و مصر حفر شده است. بر اساسكاوشهای باستانشناسی این باور وجود دارد كه كاریزهای ایجاد شده درنواحی جنوبیخلیجفارس، خراسان، یزد و كرمان در دورهی هخامنشیان ساخته شده و قنوات قدیمی قم وبسیاری دیگر از مناطق ایران در عصر ساسانیان و قنوات تهران در دورهی صفویه وقاجاریه حفر شده است.

از مطالعهی كتب قدیم و آثار باستانی ایران پیمیبریم كهكندن كاریز و تعمیر آن و آبیاری و زراعت كاری مقدس محسوب میشده است. در وندیداد كهزرتشتیان آن را كتاب الهی میدانند و بعضی نیز آن را دایرةالمعارف فرهنگ باستانمحسوب میكنند چنین جملاتی وجود دارد:

سوگند یاد میكنم به جاری كردن آب خنك درخاك خشك (كاریز) و عمارت راه و سوگند یاد میكنم به زراعت و كاشتن درختمیوه.

آقای گوبلو، دانشمند فرانسوی كه حدود بیست سال در ایران اقامت داشته و درزمینهی آب در ایران كار كرده است، این سیستم باستانی دستیابی به آب زیرزمینی راقابل مطالعه مییابد و بر این اساس وقتی به وطن خود (فرانسه) برمیگردد موضوع دكترایخود را قنات انتخاب میكند و با سفرهای متعدد به مناطق مختلف جهان و با استفاده از٥٣٤منبع علمی، تحقیقی، كتاب یا تز دكترای خود را تحت عنوان «قنات فنی برای دستیابیبه آب در ایران» مینویسد او در این نوشتهی خود ثابت میكند كه قنات اختراع ایرانیاناست و دهها قرن هم قدمت دارد در حالی كه چینیها فن قنات را تازه چند قرن پس ازایرانیان آموختهاند، گوبلو در كتاب خود كه در سال ١٩٧٩ انتشار یافتهمینویسد:

همه چیز دال بر آن است كه نخستین قناتها در محدودهی فرهنگی ایران ظاهرشدهاند و انگیزهی اصلی از حفر قنات، باور و فرهنگ یكجانشینی و توسعهی كشاورزی وآبادی بوده است به طوری كه این صنعت در میان تركهای شرقی و اعراب كه فرهنگ كوچنشینیداشتهاند رونق نیافته است.

گوبلو دهها صفحه از كتاب خود را به بررسی صادر شدنفن قنات از ایران به دیگر كشورهای شرق و غرب و غیره اختصاص داده است اما برایجلوگیری از طولانیشدن مقاله فقط به ذكر نكات زیر كه در واقع نتیجهگیری كوچكی ازنوشتههای مهم این دانشمند فرانسوی است اكتفا میشود: این دانشمند در نتیجهی سالهاتحقیق و نیز سفر به كشورهای مختلف و همچنین استفاده از صدها منبع، معتقد است كهخاستگاه اصلی قنات ناحیهی آذربایجان غربی ایران و ارمنستان فعلی در منطقهی معادنسرب این نواحی میباشد و این فن دستیابی به آب زیرزمینی، در محیط فرهنگی ایران دراوائل هزارهی اول قبل از میلاد مسیح، اختراح شد و سپس به سرعت در دیگر نقاط كشور ودر خارج از آن رواج یافت این فن دستیابی به آب زیرزمینی در سالهای ٨٠٠ قبل از میلادبه وسیلهی كشاورزان در داخل فلات ایران رواج پیدا كرد و از آنجا به سایر نقاط جهانگسترش یافت. به عنوان مثال حدود ٥٠٠ سال قبل از میلاد مسیح ایرانیان، آموزش فن حفرقنات را به مصر و حدود ٧٥٠ میلادی مسلمانان بنیامیه این فن را ازآنجا بهاسپانیا منتقل كردند و سپس از آنجا به مراكش منتقل شد و حدود سال ١٥٢٠ میلادی بهآمریكا به ویژه منطقهی لسآنجلس فعلی، انتقال یافت (به موجب بررسیها، آب لسآنجلسآمریكا ابتدا به وسیلهی قنات تأمین میشده است) و در سال ١٥٤٠ میلادی به ناحیهیپیكارد شیلی منتقل شده است. بررسیهای گوبلو ثابت میكند كه سیستم قنات تازه در سال١٧٨٠یعنی در حدود ٢٢٥ سال قبل به چین شرقی (ناحیه تورفان) رسیده است.

تعریفیفنی از واژهی قنات

مجموعهای از چند میله و یك كوره (یا كورههای) زیرزمینی كه باشیبی كمتر از شیب سطح زمین، آب موجود در لایه (یا لایههای) آبدار مناطق مرتفع زمینیا رودخانهها یا مردابها و بركهها را به كمك نیروی ثقل و بدون كاربرد نیروی كشش وهیچ نوع انرژی الكتریكی یا حرارتی با جریان طبیعی جمعآوری میكند و به نقاط پست ترمیرساند. به عبارت دیگر، قنات را میتوان نوعی زهكش زیرزمینی دانست كه آب جمعآوریشدهتوسط این زهكش به سطح زمین آورده میشود و به مصرف آبیاری یا شرب میرسد.

چندنمونه از قناتهای ایران

در حال حاضر عمیقترین قنات ایران، قنات قصبهی گناباد استبا حدود ٣٤٠ متر عمق مادر چاه آن، و طولانیترین قنات در منطقهی یزد قرار دارد باطول ١٠٠ كیلومتر. قنات قصبهی گناباد پیشینهی تاریخی ٢٥٠٠ ساله دارد و بیش از دوهزار هكتار از اراضی كشاورزان این شهرستان را به صورت سنتی آبیاری میكند. در قناتقصبه با ٣٣١٣٣مترطول، ٣٤٠ مترعمق و ٤٧٠ حلقه چاه كه در دوران هخامنشیان و یا قبل ازآن حفر شده است با یك محاسبهی سرانگشتی میتوان گفت ٥٦ هزار تن خاك و سنگ برای حفرمادر چاه و چاههای عمودی اتصالی و كانال افقی سراسری توسط كارگران و مقنیان جابهجاشده است و جابهجایی این حجم خاك بدون تردید كمتر از عظمت اهرام مصر نیست. قنات قصبهبه عنوان عمیقترین قنات دنیا، میراث فرهنگی و تمدنی عظیمی است و بدون شك یكی ازعجایب تمدن بشری به شمار میرود. قنات قصبه از نظر طولی (٦٠ كیلومتر) دومین قناتایران بعد از قنات زارچ یزد محسوب میشود و پرآب ترین قنات منطقهی كویریاست.
پرآبترین قنات ایران، قنات اكبرآباد فسا است و قدیمیترین قناتایران، قنات

فهرست

  • مقدمه
  • تعریف قنات
  • تاریخچه
  • قنات درگستره تاریخ
  • تعریفیفنی از واژهی قنات
  • چندنمونه از قناتهای ایران
  • ساختمان های مرتبط با قنات
  • پایاب
  • قنات یا قنوات
  • مشخصات قنات
  • آغاز قنات
  • حفر قنات
  • طول و عمق قنات
  • ویژگیهای قنات
  • معایب قنات
  • طرز حفر قنات
  • قنات در افسانه‌های ایرانی
  • قنات در امپراطوری هخامنشی
  • مزایای عمده قنوات
  • ضرورت‌ها و مستندات قانونی حفظ و احیاء قنوات کشور
  • طرح احیاء و مرمت قنوات کشور
  • طرح ملی ساماندهی قنوات کشور
  • تقسیم بندی قنات از نظر فنی
  • انواع قنات از جهت نحوه بهره برداری
  • انواع قنات از جهت مالكیت
  • واژه شناسیقنات
  • اسامی معادل قنات
  • ابزار و وسایل جهت حفر قنات
  • قنات و صنعت گردشگری
  • شمای قنات
  • كاربردهای گوناگون قنات و كاریز در ایران و جهان
  • منابع


قیمت فایل فقط 23,400 تومان

خرید

برچسب ها : قنات , کوره , تحقیق قنات , قنات درگستره تاریخ , قنات یا کاریز , تاریخ قنات در ایران , کتب قدیم و آثار باستانی , مشخصات قنات , پایاب , حفر قنات

نظرات کاربران در مورد این کالا
تا کنون هیچ نظری درباره این کالا ثبت نگردیده است.
ارسال نظر